یادداشت | لطفا وای فای را خاموش کنید!

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، سنت زیبای صله ارحام، یکی از رسوم کهن جامعه ایرانی است که توانسته آن را در ایام عید نوروز حفظ کند. دید و بازدید ایرانی ها در ایام شروع فصل بهار، نشان دهنده اهمیت آنها به بحث خانواده و فامیل و پررنگ کردن زندگی اجتماعی است.

حتی اگر برخی خانواده‌ها بر هر دلیلی از دیدن هم در طول سال محروم بودند در این ایام آن را جبران کرده و حتی با ضرب المثلی هم آن را یادآوری می کنند که سالی به دوازده ماه یک بار همدیگر را می بینند!

این را باید گفت که نوروز مختص ایرانیان نبوده است؛ ولی ایرانیان آن را زنده نگه داشته و سنت صله رحم را در کاسه پررونق عید سال جدید ریخته اند. حتی در سال های اخیر این دید و بازدیدها و به اصطلاح خودمانی، عید دیدنی‌ها به اعیاد دیگر از جمله اعیاد دینی و ملی هم سرایت کرده که این پسندیده است.

با وجود دید و بازدیدهای نوروز، برخی از این عید دیدنی‌ها جای خود را صرفا به دور هم نشینی و گذراندن وقت خود با وسایلی دیگر داده که مهمان ناخوانده است!

این مهمان ناخوانده، رسانه ها هستند. رسانه‌ها در بین خانواده و جامعه ایرانی نقش افراطی دارد. البته این مسأله به طور میانگین در جامعه لحاظ می شود؛ تعامل ایرانی‌ها با رسانه، بیشتر به مثابه یک عضو جدید در خانواده است! هر ایرانی در منزل خود این رسانه ها را به صورت ثابت و پایلوت داراست.

البته این بدین معنا نیست که در جوامع دیگر این قضیه وجود ندارد بلکه منظور این است که نگاه و نحوه تعامل با این ابزار در آنجا متفاوت از ایران است و اصلا مفهوم خانواده و صله رحم به شکل موجود آن در ایران در کشورهای دیگر کمتر دیده می شود.

زمانی که هنوز حرفی از رسانه و شبکه‌های اجتماعی در ایران نبود، جمع خانواده‌ها یک دورهمی با طعم رفاقت و دوستی و حل مشکلات درون فامیلی بود. بعد که رادیو به عنوان اولین رسانه وارد این جمع شد، به جای گوش دادن به حرف هم، رنگ و بوی خوش و بش به گوش دادن حرف های رادیو گرم شد.

زمان ها گذشت و تلویزیون وارد خانه ها شد. عضوی جدید با رنگ و لعابی عجیب که چشم ها را مسحور خود می کرد. نه تنها با آمدن جعبه جادو به خانه، صله رحم ها و دید وبازدیدها تغییر کرد بلکه شمایل خانه ها تغییر کرد.

رفته رفته خانه‌ها کوچکتر، دید و بازدیدها کم رنگ تر و نگاه اقتصادی به زندگی بیشتر شد. صله رحم‌ها به دیدار یکی دوساعته تقلیل یافت و دیگر خبری از حل مشکلات و معضلات و پیگیری اهل فامیل و خانواده ها نبود. وقت، بیشتر به دیدن سریال‌ها و فیلم‌ها و تخمه شکستن ها میگذشت و خانه پُرَش به حل و فصل و دعوای فضای اقتصادی و سیاسی کشور می انجامید!

با حضور ناگهانی و حجیم فضای سایبر به زندگی های خانوادگی، دید و بازدیدها شکل جدیدی به خود گرفت. عده‌ای می گفتند چه خوب که اینترنت هست ومی توانیم با شبکه های اجتماعی! با هم مکالمه تصویری و صوتی داشته باشیم و این خود یک نوع صله رحم است!

با این دیدگاه دید و بازدیدهای واقعی جایش را به صله رحم مجازی داد. بعضی ها خانواده ها که با این شکل از صله رحم موافق نبودند این را برنتافتند و سعی کردند با این پدیده به شیوه ای صحیح برخورد کنند. حضور فیزیکی در خانه ها برای صله رحم اما عملا اکثر اعضا با تلفن همراه تبلت های خود مشغول بودند.

اهل خانه و مهمان ها به صورت فیزیکی در کنار هم بودند اما از طریق سوشال نتورک! سلام و علیک می کردند. سبک زندگی زیبای ایرانی تبدیل شده بود به گعده های مجازی.

امروزه با حضور حداکثری رسانه ها در خانه ها، عملا سنتی زندگی کردن کار سختی است. سنت زیبایی به نام صله رحم که امروزه شده است یک دورهمی.

حال برای تلطیف فضا و استفاده حداکثری از این موهبت الهی یعنی صله رحم که این همه آثار دنیوی و اخروی دارد پیشنهاداتی وجود دارد که میتوان برای ایام عید نوروز که با ماه پربرکت رجب مصادف شده است استفاده کرد.

مهمترین راه حلی که می‌توان برای صله رحم بدون رسانه در نظر گرفت حذف موقت این رسانه‌ها در ساعات صله رحم است. اول اینکه می توان مانند برخی از خانواده ها جای کوچکی برای نگهداری تلفن همراه مهمان ها در نظر گرفت و در کنار جاکفشی قرار داد تا مهمانان در مدت مهمانی از تلفن همراه استفاده نکنند.

دومین راه حل این است که بین مهمانان و اعضای خانه، فعالیتی گروهی اتفاق بیفتد. مانند مسابقات خانوادگی که اعضای زیادی را طلب می کند یا برنامه ای شبیه استندآپ کمدی با مضامین آموزنده که هم فرهنگ دینی و هم فرهنگ ملی را تقویت کند اجرا کرد.

سومین راه حل طرح مبحثی خانوادگی است که مبتلا به است. مثلا مشکل مالی برخی اعضای فامیل یا ازدواج و مانند آن طرح شده و حول محور آن صحبت شود تا هم مشکلی از اعضای فامیل حل شود و هم باعث پررونق شدن صله ارحام گردد.

چهارمین راه برای حذف رسانه در مهمانی، خاموش بودن تلویزیون است. به طوری که تلویزیون خاموش شده و اعضا به مشاعره پرداخته و مانند آن قابل استفاده است. البته کودکان از این قاعده مستثنی نیستند و بازی های کودکانه و یا زنده کردن بازی های فیزیکی کودکان برای مهمانان خردسال هم بسیار شیرین و پرنشاط است.

راه‌های زیادی برای دید و بازدید‌ها می توان در نظر گرفت و در هر قومی از اقوام ایران رسومات خاص و جالبی یافت خواهد شد؛ اما مهمترین چیزی که برای فرهنگ سازی خانواده های ایرانی برای رهایی از چنبره رسانه ها در خانه حائز اهمیت است، این است که خانواده ها برای رسانه ها در خانه مانند تلویزیون و یا اینترنت، می بایست نگاه خود را تغییر داده و آن را از عنوان یک عضو دائمی در منزل به مثابه یک کتاب در کتابخانه منزلشان ببینند.

تلویزیون و اینترنت مانند یک کتاب، رسانه است و باید ساعتی خاص و زمانی معین و البته انتخاب برنامه مورد نیاز خانواده انتخاب و دیده و استفاده شود. نتیجه اینکه این مهم هم در خانواده می بایست تربیت رسانه ای صورت گیرد و هم مسئولین امر برای محیط سازی فرهنگ استفاده صحیح و به اندازه از رسانه ها آموزش های عمومی و زمینه‌سازی کنند./829/ی702/س

محمدمهدی مرادی